Yurt dışındaki Türk gençlerin yeni adresi: Anadolu Haftasonu Okulları

ANKARA - Zuhal Demirci

Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığının (YTB), geçen yıldan itibaren yurt dışındaki Türk gençlerine yönelik uygulamaya koyduğu ve dünyanın pek çok ülkesinde örnekleri bulunan "Anadolu Haftasonu Okulları Projesi", kimlik, kültür ve toplumlararası iletişim bağlamında önemli rol oynuyor.

İleride hem içinde bulundukları hem de köken olarak geldikleri toplumun temel dinamiklerini ve yapılarını yakından tanıyan bireyler olarak toplumlararası iş birliği ve karşılıklı anlayışın tesis edilmesinde önemli roller üstlenmesi beklenen Türk gençleri, bu bağlamda ayrı bir öneme sahip.

Son dönemde hem dış politikada hem de yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarına sunulan hizmet ağında büyük çalışmalar yürüten Türkiye, yurt dışında yaşayan Türk gençlerinin akademik başarılarının artırılması ve yaşadıkları toplumlara daha nitelikli bireyler olarak uyum sağlamaları için çalışmalarını yoğunlaştırıyor.

YTB'den alınan bilgiye göre, başkanlığın geçen yıldan bu yana uygulamaya koyduğu "Anadolu Haftasonu Okulları Projesi" de bu kapsamdaki çalışmalardan birini oluşturuyor.

Halihazırda 6,5 milyon Türk vatandaşı, büyük çoğunluğu Avrupa ülkelerinde olmak üzere dünyanın dört bir tarafında yaşamını sürdürüyor. Özellikle 1960'lı yıllarda çeşitli Avrupa ülkeleriyle imzalanan işgücü anlaşmaları neticesinde bu ülkelere göç eden Türk vatandaşları yaşadıkları toplumların önemli birer unsuru haline geldi.

Avrupa'da Türk vatandaşlarının yoğun olarak bulunduğu ülkelerin başında Almanya, Hollanda, Belçika, Fransa ve İngiltere geliyor. Birçok alan ve iş sektöründe son derece başarılı işlere imza atan Türk vatandaşları, ikamet ettikleri ülkelerle Türkiye arasındaki ilişkilerin olumlu yönde ilerlemesine de katkıda sunuyor.

Kültür ve uluslararası iletişimde okulların rolü

Türkiye, YTB aracılığıyla özellikle Avrupa'da yaşayan Türk vatandaşları için birçok çalışma gerçekleştiriyor. Diğer birçok ülkenin de yaptığı gibi Türkiye, yurt dışında yaşayan vatandaşlarının kimlik ve kültürlerini muhafaza etmelerini ve anavatanla ilişkilerini korumaları için gayret ediyor.

Avrupa ülkelerinde yaşayan Türk gençlerinin özellikle Türkçe yeterliliklerinin artırılması ve öz kültürlerine yabancılaşmaması adına yapılan çalışmalar ön plana çıkarken, bu gençlerin içinde yaşadıkları toplumlara aktif katılımlarının gerçekleştirilmesi ve akademik alanda daha donanımlı bireyler olması hedefleniyor.

İkamet ettikleri ülkelerin toplumlarına uyum sağlayan gençler, bir yandan da kendi kültürlerinden kopmayarak, Türkçelerini geliştirerek uyum süreçlerini sürdürüyor.

YTB'nin geçen yıl başlattığı söz konusu proje, yurt dışında yaşayan Türk gençlerine bu vizyonla katkı sağlamak için hazırlanmış bir program olarak dikkati çekiyor.

Uygulandığı ülkelerde demokratik sivil toplum kuruluşlarıyla ortaklaşa gerçekleştirilen proje kapsamında gençler, anadilleri ve kültürlerine ilişkin dersler alıyor, bunların yanında tarih, sanat ve müzik gibi alanlarda donanımlarını artırma fırsatı yakalıyor.

Dünyanın birçok ülkesinde örnekleri mevcut

Başvuruların online ve gönüllülük esasıyla gerçekleştiği proje dahilinde, gençlerin zararlı alışkanlıklardan uzak durmaları, içinde bulundukları toplumlara aktif ve barışçıl bir katılımla uyum sağlamaları ve özgüven sahibi bireyler olarak vizyon kazanmalarına yönelik eğitimler veriliyor.

Bu minvalde, başta Almanya, Hollanda, Çin, Yunanistan, Sırbistan, İrlanda, Portekiz ve İsrail gibi birçok ülke kendi toprakları dışında yaşayan diasporasının anavatanla olan bağlarını güçlendirecek, kültürlerini ve anadillerini muhafaza etmelerini sağlayacak çalışmalar gerçekleştiriliyor.

Dünyanın birçok ülkesinde söz konusu projenin örnekleri mevcut olmasına rağmen, Hollanda Devlet Televizyonunda (NOS) ve diğer birtakım medya organlarında Türk vatandaşlarına yönelik Türkiye'nin desteklediği hafta sonu okulları projesiyle ilgili olumsuz bir gündem oluşturulmaya çalışılıyor.

NOS televizyonunda, 10 Ağustos'ta Anadolu Hafta Sonu Okulları Projesi hakkında yayınlanan haberlerde, Hollanda kamuoyu ve siyasetinde Türkiye hakkında olumsuz bir algı oluşturulmak istendi.

Aynı olumsuz algının Suriyeli mültecilere yönelik benzer programlar için de oluşturulmaya çalışılan Hollanda'da, Temsilciler Meclisindeki bazı partiler, hafta sonu okullarının siyasi sebeplerle yürütüldüğünü ve entegrasyonu engelleyecek nitelikte olduğunu iddia ederek bu okullar aleyhinde soru önergeleri verdi.

Farklı örneklerle diaspora çalışmaları

Hollanda, NOB (Yurt Dışında Hollandaca Eğitimi Vakfı/Nederlands Onderwijs in het Buitenland) aracılığıyla 1980'den itibaren yurt dışında yaşayan Hollandalı çocuk ve gençlere anadil ve kültür eğitimi imkanı sağlıyor. NOB'un nisanda yayınlandığı raporda, 2017-2018 eğitim yılında 118 ülkede 198 okulda 13 bin 430 Hollandalı ve Flaman çocuğa okul saatlerinde veya okul saatleri dışında Hollandaca dil ve kültür eğitimi verildiği bilgisini paylaştı. NOB'a bağlı 198 okuldan 6'sı da Türkiye'de bulunuyor. NOB; Kuzey Amerika kıtasında 15, Güney Amerika kıtasında 24, Avrupa’da 96, Afrika’da 23, Asya kıtasında 36 ve Okyanusya'da da 4 okula sahip.

Bunun yanı sıra Fransa'nın başkenti Paris’te, 200 öğrencinin Hollandaca anadil ve kültür eğitimi aldığı "Lycée International" okulunda, çocukların Hollanda kültürünü öğrenmeleri ve muhafaza etmeleri amacıyla düzenli kültürel etkinlikler düzenleniyor.

Nijerya'da Hollandaca eğitimi

NOB'un sayfasında yer alan bir diğer örnek olarak Nijerya'nın Lagos kentindeki Uluslararası Hollanda Okulu (NISL) yer alıyor. Okul yetkilisi, 50 senedir bu okulun ayakta olduğunu, Aziz Nikola eğlencesinin ve Hollanda kralının doğum gününün (Koningsdag) kutlandığını belirterek, bu sene yetişkinlere de Hollandaca dil dersi vermeye başladıklarını belirtiyor.

Dünya genelinde 14 milyonluk bir diasporası bulunan Almanya, bu nüfusun anadilini ve kültürel kimliğini korumak, Almanya ile temasını canlı tutmak amacıyla Alman Dışişleri Bakanlığının Yurt Dışı Kültür ve Eğitim Politikası çerçevesinde çok katmanlı bir sistem dahilinde çalışıyor. Dünyada 72 ülkede 140 okulu bulunan Almanya, hem diasporasına hem de diasporasının yaşadığı ülkelerin genç nesline bu okullar vasıtasıyla ulaşıyor.

Bu alanda çalışmalar gerçekleştiren bir diğer ülke Yunanistan, 1990'lı yıllarda yurt dışında yaşayan 105 bin Yunan çocuk ve gencine Yunanca öğretimi için senelik 60 milyon avro harcadı ve buna yönelik yurt dışında 2 bin öğretmen görevlendirdi. Yunanistan halihazırda da yurt dışındaki Yunan vatandaşları için öğretmen görevlendirmeye devam ediyor. Almanya'da Yunanistan'ın finansal desteğiyle Yunanca eğitimi veren birçok okul bulunuyor. 

Yurt dışındaki 60 milyondan fazla Çin diasporası olduğu tahmin edilirken, Çin yurt dışında yaşayan vatandaşları için eğitim kampları ve kültürel hareketlilik programları düzenliyor.

Diaspora çalışmaları alanında etkili bir diğer ülke olan İsrail de 1929'da kurulan Yahudi Ajansı, İsrail devleti ile tüm Yahudi toplulukları arasında bir köprü görevi üstleniyor. Ajans, örgütün hedeflerini gerçekleştirmek için çeşitli alanlarda faaliyet gösteren yaklaşık 140 yan kuruluş ve firmaya sahip.